Harem Ağaları, Osmanlı sarayında harem hizmetlerinde çalışan ve daha çok haremdeki kadınlara bekçilik yapan, ergenlik çağlarından önce hadım edilmiş siyahi erkek kölelerdi. 2. Meşrutiyet’in ardından yaşanan geçici özgürlük ortamında bir araya gelip 1909’da Harem Ağaları, Teavün Cemiyeti’ni kurdular. Savaş yıllarında kapanan cemiyet, cumhuriyetin ardından, 24 Eylül 1929’da yeniden kuruldu.
Osmanlı monarşisi yıkıldıktan sonra çok zor durumda kalan harem ağaları çok düşük ücretli işlerde çalışabildikleri için geçinmekte zorlanıyorlardı. Fotoğrafta 1939 yılındaki üyelerini gördüğümüz Harem Ağaları Teavün Cemiyeti’nin çabalarıyla çalışabilecek durumda olan eski harem ağalarına devlet dairelerinde iş verilmeye başlandı.
Osmanlı'da Hadım Edilmiş Harem Ağaları
Osmanlı İmparatorluğu'nda hadımlar tipik olarak kendi bölgelerinin dışından ithal edilen kölelerdi. Erkek kölelerin adil bir oranı hadım olarak ithal ediliyordu.
Topkapı Sarayı ve daha sonra İstanbul'daki Dolmabahçe Sarayı içindeki Osmanlı saray haremi hadımların idaresi altındaydı.
Bunlar siyah hadımlar ve beyaz hadımlar olmak üzere iki kategorideydiler. Siyahî hadımların kaynağı Afrika idi.
Sekiz ilâ on bir yaşları arasında toplanan çocukların Mısır'da yapılan bir operasyonla erkeklikleri giderilir, daha sonra başta İstanbul olmak üzere büyük merkezlere sevkleri yapılırdı.
Kara hadımlar, Harem'deki cariyelere ve memurlara düşük rütbeli oda kızlarıyla birlikte hizmet eden Afrikalı kölelerdi.
Beyaz hadımlar, ya köle pazarlarından satın alınan ya da Balkanlar veya Kafkasya'dan getirilen kölelerdi.
Askerlere Saray Okulu'nda hizmet ettiler ve 1582'den itibaren Harem'e girmeleri yasaklandı. Osmanlı sarayında önemli bir şahsiyet, Kızlar Ağası veya Darüssaade Ağası idi. Hem Harem'i hem de kara harem ağaları arasındaki bir istihbarat ağını kontrol eden Baş Hadım, hemen hemen her saray entrikasına karışır ve böylece padişah veya vezirlerinden veya diğer saray görevlilerinden biri üzerinde güç elde edebilirdi.
En güçlü Hadım Ağalardan biri, 1730'larda kütüphaneler ve okullar kurarak Hanefi İslam'ın Osmanlı versiyonunun İmparatorluk genelinde yerleşmesinde çok önemli bir rol oynayan Beşir Ağa idi.
