Bursa Büyükşehir Belediyesi, kentin sosyokültürel tarihine ışık tutacak farklı bir etkinliğe daha ev sahipliği yapıyor. Tarih boyunca Balkanlar ve Kafkaslar başta olmak üzere Anadolu’nun farklı illerinden aldığı yoğun göçlerle nüfusu şekillenen Bursa’ya Lozan Mübadelesi ile gelen vatandaşların 1 asır önce göç yollarında yaşadıkları, sanatsal bir etkinlikle günümüze taşınacak. Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi’nde 20-21 Ocak tarihlerinde düzenlenecek etkinliğin tanıtım toplantısı, Tayyare Kültür Merkezi’nde yapıldı. Toplantıya Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş’ın yanı sıra Gemlik Girit ve Rumeli Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Ahmet Çakmak, İstanbul Lozan Mübadilleri Vakfı Mudanya Temsilcisi Cumhur Akşam, Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Ali Korkut, Mudanya Lozan Mübadilleri Derneği Başkanı Hüseyin Türker, Girit ve Yanyalılar Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Zehra Nur Biricik, Demirtaş Lozan Mübadilleri Derneği Başkanı Hüseyin Çildem, İfem Sanat’tan Özcan Urtekin, Prusa Sanat Başkanı Ahmet Aydemir, Ayvalık Foklor Araştırma Gençlik ve Spor Kulübü’nden Huriye Kara ve Prusa Sanat Genel Sanat Yönetmeni Akif Oktay katıldı.
"Büyük bir travma"
Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş, konuşmasına mübadeleyi konu alan İhsan Tevfik’in ‘Selânik Gazeli’nden mısralar okuyarak başladı. Mübadelenin, unutulması mümkün olmayan, acılarla dolu hikayelerin yaşandığı bir yolculuğun adı olduğunu dile getiren Başkan Aktaş, “Mübadele, göç etmeye mecbur bırakılan insanların, etkisinden çıkamadığı büyük bir travmanın karşılığıdır. 100 yıl önce açılan bu yara hâlâ kapanmadı. Mübadil Türkler, kırık dökük hayatlarının, yitirilen hatıralarını ve paramparça olmuş aile bağlarının acısını ilk günkü gibi yüreklerinde taşıyor. 1923 Lozan Konferansı’nda Türk ve Yunan devletleri arasında imzalanan 'nüfus mübadelesi sözleşmesi' sonrası gerçekleşen, Türk ve Rumların zorunlu değişimini içeren bu süreç, binlerce insanın yaşamını darmadağın eden bir trajedi olarak tarihe geçti. İki devlet arasında yapılan bu acı dolu anlaşma, adeta geçmişin kök salmış bağlarını kopartarak, yıllarca bir arada yaşamış olan Türk ve Rum halklarını yürek burkan bir ayrılığa ve bilinmeyen bir geleceğe sürükledi” dedi.
"Unutmamalı, unutturmamalıyız"
Bursa’nın, bu zorunlu göçü yaşayan mübadillere de kucak açtığını ve acılarını hafifletmek için onlara her türlü desteği sağladığını dile getiren Başkan Aktaş, “Şehrimiz sadece Yunanistan’dan gelen mübadillere değil, Balkan coğrafyasından Anadolu’ya gelen soydaşlarımıza da yuva oldu. Nasıl ki Rumeli’nin her köşesinde bizden bir iz görüyorsak, Bursa’nın farklı mahallelerinde de Balkanlar'ı görüp hissediyoruz. 100 yıl önceye dayanan acıları unutmuyor, tarihin akışını ve geçmiş acıları günümüz gençlerine hatırlatma görevini her fırsatta yapmaya özen gösteriyoruz. İşte bu çerçevede Bursa mübadil STK’ları ile beraber, şehrimize göç etmek zorunda kalan soydaşlarımızı ve kardeşlerimizi konu edinen bir anma programı düzenliyoruz. Mübadele gerçeğini katılımcılara sanatla anlatmayı amaçladığımız bu programı çok önemsiyor, tüm Bursalı hemşehrilerimizi bu anlamlı programa davet ediyorum. Etkinliğe emek veren herkese teşekkürlerimi sunuyor, programın amacına ulaşmasını diliyorum. Bu hikaye gerçekten unutulmayacak bir hikayeydi ve nesiller boyu da yaşatılması, diri tutulması gerekir. Bugünün şartlarında da bunu farklı enstrümanlarla insanlara sunma imkanımız olacak” diye konuştu.
Acı ve hasret dolu 100 yıl
Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Ali Korkut, acı ve hasret dolu 100 yıl anısına büyük göçe farklı bir boyut katarak, olağanüstü bir anma günleri düzenlediklerini söyledi. Destekleri nedeniyle Büyükşehir Belediyesi’ne teşekkür eden Korkut, “Bursa mübadil sivil toplum kuruluşları olarak mübadele sürecini, tarihin akışını ve geçmiş acıları günümüz gençlerine hatırlatmak görevini her fırsatta yapmaya çalışmaktayız. Bu nedenle Lozan Mübadelesinin 100’üncü yılı anısına 20 - 21 Ocak günlerini seçtik. Acılarına empatiyi duymak, bir daha yaşanmaması için çaba harcamak ve barışa sanatla katkıda bulunmak noktasında tüm Bursalı hemşehrilerimizi bu etkinliğe bekliyoruz” dedi.
"Zorunlu göç"
Prusa Sanat Genel Sanat Yönetmeni Akif Oktay da mübadelenin tercih değil, zorunlu göç olduğunun altını çizdi. Bursa’nın tarih boyunca yoğun göç alan bir kent olduğunu dile getiren Oktay, “Bursa'mız, Balkanlar'dan da diğer coğrafyalardan da uzun yıllar içinde yoğun göç almış. Ama bakınız, göç diyoruz. Yani gönüllü bir gelişten bahsediyoruz. Oysa mübadele zorunlu bir geliş. Yani, ‘hadi gidiyorsunuz, şu an evinizi terk edin’ emrinden sonra insanların ocaktaki yemeklerini, tarladaki ekinlerini, evlerini, barklarını, atalarının mezarlarını, her şeylerini o coğrafyada bırakarak nereye götürüldüklerini de bilmeden bir ülkeden bir ülkeye zorunlu yer değiştirme işidir. Mübadele bu manada diğer göçlerle asla karıştırılmamalıdır. Bugüne kadar mübadeleyi anlatan pek çok lokal etkinlikler düzenlendi. Ancak ilk kez mübadil dernekleri, Büyükşehir Belediyemizin hamiliğinde bir çatı altında buluşarak ilk kez bu çok önemli bir maksat doğrultusunda bir araya geldiler. Çok güzel etkinliklerimiz olacak. Ben de bütün Bursalıları etkinliğimize davet ediyorum” ifadelerini kullandı.
Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi’ndeki etkinlik, 20 Ocak Cumartesi günü “Mübadillerin Tanıkları” adlı sergiyle başlayacak ve mübadele türküleriyle devam edecek. İlerleyen saatlerde de “Kurtuluştan mübadeleye danslı anlatı” gösterisi düzenlenecek. 21 Ocak Pazar günü ise Prof. Dr. Kemal Arı, Prof. Dr. Barış Özdal ve Doç. Dr. Kader Özlem’in katılımlarıyla “İki yaka 1923” söyleşisi ve sonrasında “iki yaka ezgileri” adlı konser gerçekleştirilecek.
