Küçük Kıyamet denilen 1855 Bursa Depremi'nde neler yaşandı?

HABER MERKEZİ / SAYFA16 Kadim şehir Bursa, 1855 yılının Mart ve Nisan aylarında büyük bir deprem felaketi yaşadı. Farklı aylarda olduğu söylenen depremlerin ne zaman olduğu konusunda en güvenilir çalışma olan İşaretnüma'yı kaynak alarak hazırladığımız haberde sizleri 1855'e götürüyoruz. Türk tarihinde bilimsel veriler içeren ilk deprem tarihini yazmış olan, bu nedenle Türkiye'de sismoloji biliminin öncülerinden kabul edilen, 1910'da Kandilli Rasathanesi'ni kuran Fatin Gökmen'in babası olan Bursalı yazar Gökmenzade Hacı Çelebi'nin kitabı olan İşaretnüma'da, 1855 yılı başlarında Bursa ve civarında yaşanan iki deprem hakkında çok zengin bilgiler yer alıyor. İşte İşaretnüma'ya göre 1855 Bursa depremleri... İlk şiddetli deprem 16 Şubat 1855 Çarşamba günü, saat 09:10'dan itibaren gün içinde üç kez aralıklarla tekrar etmiş olan ve Susığırlık’tan (Gürsu) Bursa'nın doğusunda bulunan Değirmenlikızık köyüne kadar tahribat yapmıştır. İkinci deprem ise 1,5 ay sonra 31 Mart 1855 Perşembe gecesi saat 01:00'de, "kudret topu gibi havadan bir gürültü kopup" çok şiddetli bir deprem daha olmuştur. Çok uzun süren bu deprem 16 Şubat depremine kıyasla beş on kat daha fazla tahribat yaratmış ve Bursa Ulu Camii'nin dört kapısı yıkılmış. Yıl boyunca pek çok büyük şiddetli artçı depremler olmuş ama en büyüğü bu 2'siymiş. ULUDAĞ'DAN ŞEHRE KAYALAR DÜŞMÜŞ... Yazar, Uludağ’dan şehre kayaların düştüğünü, yerlerin yarıldığını, Kükürtlü Hamamı yanındaki Hatice Sultan Türbesi civarı ile Bademlibahçenin üst tarafında ve Kara Mustafa Hamamı civarında yol üstünde yerden sıcak su kaynadığını yazmaktadır. Bu deprem Kirmastı (Mustafakemalpaşa) ve Karacabey tarafında da büyük tahribat ve zayiat yaratmış, ancak Mudanya, Gemlik ve Orhangazi’de fazla kayba sebep olmamıştır. Hacı Çelebi, Bursa'nın köylerinin uğradığı zarar hakkında ayrıntılı bilgiler vermekte, 50-60 haneli Kete (Ürünlü) köyünde 47 kişinin öldüğünü, bütün evlerin, hamamın ve caminin yıkılarak sadece bir samanlığın ayakta kaldığını, 300 haneli Kayapa köyünde 110 kişinin öldüğünü, sadece 10 evin ayakta kaldığını, Çalı köyünde 17, Yaylacık’ta 72, Hasanağa köyünde 42 kişinin yaşamını yitirdiğiğini yazmaktadır. Tahtalı, Görükle, İrfaniye, Akçalar, Soğanlı, İzvat, Yenice, Çeltik, Armut, Yunuseli, Çavuş, Panayır, Küçükbalıklı, Demirtaş, İğdir, Dikencik, Kestel, Tepecik, Değirmenlikızık gibi diğer köylere ilişkin olarak da bilgiler vermektedir. Kitapta, "Bursa’da 3.600 nüfus telef oldu dediler ise de, hakîkat üzere 'adedi malum olmadı"ğını yazmaktadır. Bursa kenti içinde depremin farklı semtlerinde farklı şiddette hissedildiğini ve farklı tahribat yaptığını Hacı Çelebi hayretle kaydetmektedir. Muradiye tarafında deprem şiddetinin en az hissedildiği bölge olurken, Bursa ovası, Meskenler Deresi ve Ulu Cami tarafı en çok harap olmuş yerlerdi. Ahmetpaşa’da 30-35 haneden bir hane kalmış, Altıparmak, Yahudilik, Veledisaray, Şehreküstü, Kazzazoğlu, Hacıyakup, Doğanbey, Kiremitçi, Attarhüsam, Mizanoğlu, Narlı, Hocamenteş, Dayehatun, Süzenküfen, Sarıcasungur, Veledienbiya, Mantıcı, Yenipazar, Reyhan, Zaferanlık mahallelerinde en çok tahribat yaşanmıştır. Başka bir deyişle Bursa’nın ova tarafındaki ve hisarın altındaki semtleri en fazla tahribatı görmüştür. Bazı kale duvarları da bu depremde yıkılmış, kale dibinde bulunan bir ipek fabrikası yıkılıp yangın çıkmış, 40'tan çok işçiyle fabrika sahibi ölmüştür. BURSA'NIN İŞİ BİTTİ Çarşı’da da 1100 dükkân ile Karakadı ve Kayguluzade tekkeleri yanmıştır. Yazar, "Bursa'nın işi bitti" diye yazmaktadır. Bursa’da sadece konutlar değil taştan sağlam bir şekilde inşa edilmiş resmi ve dini yapılar da yıkılmıştır. Hacı Çelebi'ye göre Bursa’daki 150 cami minaresinden sadece 3-4 minare ayakta kalmıştır. Kayağan Camii yerle bir olmuş, Hayreddinpaşa/Kümbet Camiî, Şehabeddînpaşa/Karamanlı Camii, Veledimîzan Camiî tümüyle yıkılmış, Yıldırım Camii büyük tahribat görmüş, Ulucami’nin iki kubbesi yıkılmış, dört kubbesi ise büyük tahrip görmüştür. Ayrıca I. Murad türbesi yıkılmış, Yeşil Türbe, Emir Sultan ve Üftade Türbesi de tahrip olmuştur.

Küçük Kıyamet denilen 1855 Bursa Depremi'nde neler yaşandı?

Bursa, 1855'te 2 ayrı şiddetli deprem yaşadı. Bölge halkı, bu depremlere küçük kıyamet ismini verdi. Bursalı yazar Gökmenzade Hacı Çelebi'nin kitabı olan İşaretnüma'da, 1855 yılı başlarında Bursa ve civarında yaşanan iki deprem hakkındaki bilgileri sizler için derledik.

Yoncadır Kadın Derneği yeniden Cansu Vatansever dedi

Dünyaca ünlü turşusuyla bilinen Gedelek Köyü'ndeki dereler, kan ağlıyor

Şoförün yolcu seçmesi tartışmaya sebep oldu

Sis Bursa’da trafiği kilitledi...İstanbul yolunda göz gözü görmedi

İnegöl'de seyir halindeki aracı kurşuna dizdiler

Bursa’da çocuk nüfusu Türkiye ortalamasının gerisinde

Bursa’da köylere yangın söndürme tankeri dağıtıldı

Bursa’nın kar-zarar bilançosu açıklandı

Gemlik’te korkutan manzara

Üçevler’de modern taksi durağı hizmete açıldı