Ketamin hem acil servislerde hem ameliyathanelerde hem anestezi hem de ağrı kesici amaçlı düzenli olarak kullanılan bir ilaçtır.
Ketamin Nedir, Ne İşe Yarar?
Ketaminin vücut üzerinde birçok farklı etkisi vardır. Anestezik görevi görür ve aynı zamanda geçici hafıza kaybına neden olur. Ek olarak, ketamin dozları ayrıştırıcı etkiler ve algıların değişmesine neden olabilir, bu yüzden eğlence amaçlı olarak kötüye kullanılmışlığı da vardır.
Ketamin ilk olarak 1962'de bir laboratuvarda sentezlendiğinde keşfedildi. Araştırmacılar, hayvanlar üzerinde iki yıl süren başarılı testleri tamamladıktan sonra, 1964'te ilacı insanlar üzerinde test etmeye başladı. FDA, ketamini ilk kez 1970 yılında anestezik olarak kullanmak için onayladı ve doktorlar, bu ilacı Vietnam Savaşı sırasında yaralanan askerler üzerinde kullanmaya başladı.
Halüsinojenik ve çözülme özelliklerinden dolayı ketamin hızla eğlence amaçlı bir ilaç haline geldi. Bu amaçla kullanımı, FDA tarafından onaylandıktan sonra yıllar içinde artmaya devam etti ve 1990'ların sonunda çoğu ülkede kontrollü bir madde haline geldi.
Ketaminin antidepresan etkilerini ürettiği mekanizmanın, NMDA Reseptörünün bloke edilmesi, AMPA Reseptörü ile etkileşime girmesi, hücrede mTor molekülünü aktive etmesi, sırayla sinir hücresine ilave dendritik dikenler yetiştirmesi talimatını veren G proteinlerini salgılayan ve üretilen glutamat miktarını arttırır. Ketamin ayrıca nitrik oksit üretimini azaltır ve ağrı hissini azaltan opioid reseptörleri ile etkileşime girer. Ketaminin vücut üzerindeki diğer etkilerinden bazıları;
Akciğerlere hava akışını artıran bronkodilasyon,
Doza bağlı gibi görünen ara sıra bulantı ve nadiren kusma,
Artan kalp atış hızı ve kan basıncını içerebilen kardiyovasküler değişikliklerdir.
Ketamin Ne İçin Kullanılır?
Ketamin, vücuda hemen hemen her yolla uygulanabilir. Bu ilaç hap, burun spreyi, kas içi enjeksiyon veya damar içi infüzyon şeklinde uygulanabilir. Hastanede anestezi veya ağrı kontrolü amacıyla kullanıldığında, ketamin genellikle intravenöz yolla verilir. Ketamin infüzyonları ve nazal spreyler, genellikle ilacın "etiket dışı (FDA Yaptırımına tabi olmayan)" bir kullanımı olarak, ayakta hasta ortamında diğer durumları tedavi etmek için de kullanılır.
Ketamin, anestezi ve ağrı kontrolünden daha fazlası için kullanılabilir. 1962'deki keşfinden bu yana, anestezi altı dozlarda ketaminin depresyon, TSSB ve OKB gibi duygudurum bozukluklarının yanı sıra merkezi duyarlılaşma sendromu, fibromiyalji ve refleks simpleks distrofisi dahil olmak üzere anksiyete ve kronik ağrı sendromlarının başarılı bir tedavisi olabileceği keşfedilmiştir.
Semptomlardan en uzun süreli remisyon şansını sağlamak için, iki ila üç haftalık bir süre içinde bir dizi infüzyon planlanır. Bazı çalışmalar, ketaminin migren baş ağrılarını hafifletmek için kullanılabileceğini de göstermiştir. 2019'da depresyon tedavisi için bir tür ketamin onaylandı.
Araştırmacılar, ketaminin etkilerini daha düşük dozlarda nasıl ürettiğinden tam olarak emin değiller. Bununla birlikte, birden fazla çalışma, ketamin, ağrı veya duygudurum bozukluklarını içeren farklı durumları tedavi etmek için kullanıldığında umut verici sonuçlar göstermiştir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, 27 Mayıs 2016'da, yeni potansiyel tıbbi uygulamaların belirlendiği ketamin güncellemeleri sunuldu.
Potansiyel yeni terapötik kullanımlar, depresyon ve refrakter status epileptikus tedavisini içerir. Depresyon tedavisinde ketamin kullanımı, Faz III klinik çalışmalarda değerlendirilmektedir. Ek olarak, raporda belirtildiği gibi, dünya çapında birçok ülkede ketamin kötüye kullanım seviyeleri düşüyor gibi görünüyordu. Sonuç olarak, bu koşulların tedavisi için FDA onayı gelecekte daha az dirençle karşılaşabilir.
Ketaminin etkinliğine ilişkin araştırmalar bugün devam etmektedir. Daha fazla veri üretildikçe, ketaminin hastalar için daha yaygın hale gelmesi muhtemeldir.
