KONDA 2013 ve 2018 yıllarında gerçekleştirdiği “İstanbul’da Yaşamak, İstanbul’u Yaşamak” temasını tekrarlayarak yerel seçimler öncesi İstanbul’da siyasi tercihleri ve İstanbulluların gündelik hayatını araştırdı. 2-3 Mart 2024 tarihlerinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları içindeki ilçe ve mahallelerde gerçekleştirilen araştırmadan öne çıkan sonuçlar şöyle:
Beyaz yakalılar arttı ev kadınları azaldı
Barometre’ye göre, İstanbul’da yıllar içinde işgücüne katılan nüfus arttı. 2013’te beyaz yakalı çalışanların oranı yüzde 18’ken bugün bu oran yüzde 24. İşçi, esnaf ve çiftçilerin oranı da yüzde 29. Ev kadınlarının oranıysa yüzde 31’den yüzde 23’e kadar gerilemiş durumda. Bu, Türkiye ortalaması olan yüzde 26’nın da altında.
Ateist ve deistler artarken sofular da artıyor
İstanbul’da yıllar içinde ateist ve deist oranındaki artış da göze çarpıyor. Aralık’18 Barometresi’nde kendini inançsız olarak tanımlayanlar ölçülürken Mart’24’te buna karşılık ateist ve deist olarak tanımlayanlar ölçüldü. 2018’de yüzde 5 olarak ölçülen inançsız oranı karşısında bugün yüzde 6 kendini ateist, yüzde 4 de inançsız olarak tanımlıyor. Ateist ve inançsız oranının toplamı Türkiye genelinin 4 puan üzerinde. Diğer taraftan en son Haziran’19 Barometresi’nde yüzde 11 olarak ölçülen sofu oranı da martta yüzde 15’e yükseliyor. Bu oran Türkiye genelinde de son dört yılda 1’er puan yükselerek yüzde 13’e ulaşmış durumda.
İstanbul doğumlular kendini İstanbullu tanımlamıyor
Kentte Ege, Marmara, Akdeniz ve Batı Anadolu doğumlular ile nereli olduğu sorulduğunda bu bölgeleri beyan edenlerin oranları birbirine denk. Buna karşın kendini Karadenizli olarak tanımlayanların oranı, Karadeniz doğumluların neredeyse iki katı. İstanbul doğumlu olanların oranı yüzde 38’ken İstanbullu olduğunu söyleyenlerin oranı ise yüzde 13. Yaşın yükselmesiyle kendini İstanbullu olarak tanımlayanların oranı artıyor ancak 18-22 yaş grubunda da kendini İstanbullu olarak tanımlayanlar bulunuyor. Daha eğitimliler ve uzun süredir İstanbul’da yaşayanlar da kendini daha yüksek oranda İstanbullu olarak tanımlıyor.
Kente aidiyet artmıyor
Seçmen özelinde bakıldığında ise İstanbul’da doğan seçmen oranının Aralık 2013’ten bu yana 7 puan artarak yüzde 38’e ulaştığı görülüyor. Diğer taraftan Aralık’13’te memleketini İstanbul olarak söyleyenlerin oranı yüzde 21’lerdeyken Mart’24’te yüzde 13’lere inmiş durumda. İstanbul doğumlu olan 4 milyondan fazla seçmenin sadece yüzde 30’u, 1 milyon 200 bin kişiye yakını memleketi sorulduğunda İstanbullu olduğunu söylüyor.
Yüzde 46 zorunlu olarak ilçe değiştiriyor
Rapor, “İstanbul’da yaşayıp Boğaz’ı görmemiş olmak” klişesini de ortaya koyuyor. Zira kentin yaklaşık yarısı ne iş ne okul ne de eğlence için ilçesinden dışarı çıkmıyor. Rapora göre, görüşülen kişilerin yüzde 46’sı okul veya iş için kendi ilçelerinin dışına çıkıyor. Bu oran Aralık’18’de yüzde 54’tü. Yüzde 2’lik bir kesim ise çalışmak için ilçe değil il değiştiriyor ve Kocaeli’ne gidiyor. Aralık’18’de, gidilen ilçelerde ilk üç sırada Fatih, Kadıköy ve Bahçelievler bulunurken bu sıralamanın günümüzde Kadıköy, Fatih, Ataşehir üçlüsüne dönüştüğü görülüyor.
Esnafın yüzde 82’si yaşadığı ilçede çalışıyor
Öğrencilerde ilk iki sırada Fatih ve Beşiktaş yer alırken, beyaz yaka çalışanlarda Kadıköy, Bahçelievler ve Beşiktaş ilk üç sırada. İşçi ve esnafların ilk üç sıralamasında Kadıköy, Ataşehir ve Ümraniye bulunuyor. İlçeler arası hareketliliği en yüksek küme öğrenciler; öğrencilerin yüzde 71’i yaşadığı ilçeden başka bir ilçede okula gidiyor. Öğrencileri beyaz yakalılar takip ediyor, onların da yüzde 56’sı ilçe değiştiriyor. Esnafların yüzde 82’si ise kendi ilçesinde çalışıyor.
Fatih ve Beyoğlu’nun popülerliği azaldı
Konu zorunluluktan çıkıp gezmeye, eğlenceye geldiğinde ise ilk sırada bu kez yüzde 18’le Kadıköy yer alırken, onu yüzde 8 ile Beşiktaş takip ediyor. 2018’de ilk iki sırada yüzde 15’le Kadıköy ve yüzde 11’le Fatih ilçeleri yer alıyordu. Geçen altı yılda Fatih ve Beyoğlu ilçelerinin popülerliği azalırken Kadıköy, Üsküdar, Bakırköy ve Pendik diyenlerde artış görülüyor. Kişilerin toplamda yüzde 52’si kendi ilçesi dışında vakit geçirirken, kalanları yani yaklaşık yarısı gezmek için de yaşadığı ilçeden ayrılmıyor.
AK Partililer Üsküdar ve Fatih CHP’liler Kadıköy ve Beşiktaş’ta geziyor
Gezmek için tercih edilen semtler siyasi tercihe göre de değişiyor. AK Parti seçmenleri Üsküdar ve Fatih’i ilk iki sırada söylerken CHP seçmenlerinde bu sıralama Kadıköy ve Beşiktaş şeklinde değişiyor. Gençler ve öğrenciler 2018 araştırmasıyla benzer şekilde Kadıköy, Beşiktaş ve Beyoğlu’nu tercih ediyor. Her 4 öğrenciden 3’u yaşadığı ilçenin dışında vakit geçiriyor.
Fatih ve Bakırköy yerine Sarıyer ve Beykoz
Aralık’18’de imkanı olsa İstanbul dışına yerleşmek isteyenlerin oranı yüzde 53 iken Mart’24’te bu oran da yüzde 61’e çıkıyor. 2018’e kıyasla ilk üçteki Kadıköy, Beşiktaş, Üsküdar ilçeleri değişmese de Beşiktaş ilk sıradan ikinci sıraya inmiş durumda. Bununla birlikte 2018’de dört ve beşinci sırada Fatih ve Bakırköy yer alıyordu. Bu yıl ise hem deprem endişesi sebepli daha az katlı yapılaşmanın olduğu bir yere yerleşme, şehrin kalabalığından kaçma ve pandemi döneminde imkanı olanların müstakil evlere yönelmesi sebebiyle, Karadeniz’e kıyısı olan Sarıyer ve Beykoz ilk beş ilçenin arasında yer alıyor.
