Türkiye'de tarımsal girdilerin ithalatla sağlanması ve döviz kurundaki artış, sebze ve meyve fiyatlarını uçurdu. Gıda fiyatlarındaki artış, tüketicilerin cebini yakarken, üretim maliyetlerinin artışı raflara yüksek fiyat olarak yansıyor.
Tarımsal Girdilerdeki İthalat Bağımlılığı ve Döviz Artışı
Türkiye'de mazot, gübre, ilaç, tohum ve yem gibi tarımsal girdilerin ithalatla sağlanması, döviz kurundaki artışa bağlı olarak fiyatların sürekli yükselmesine neden oluyor. Bu durum, sağlıklı beslenmenin vazgeçilmez gıdalarından sebze ve meyve fiyatlarının hızla artmasına yol açıyor.
Sebze ve Meyve Fiyatlarındaki Rekor Artışlar
İstanbul halinin 19 Temmuz tarihli listelerine göre, son bir yılda bazı sebze ve meyve fiyatlarında büyük artışlar kaydedildi:
- Armut: %525 artışla 50 TL/kg
- Limon: %289 artışla 70 TL/kg
- Taze fasulye: %260 artışla 90 TL/kg
- Avokado: %150 artışla 50 TL/tane
- Karpuz: %150 artışla 20 TL/kg
- Kiraz: %114 artışla 150 TL/kg
- Sarımsak: %131 artışla 150 TL/kg
Gıda Enflasyonu Tırmanıyor
Türkiye'de gıda fiyatlarındaki artış, geçim sıkıntısını derinleştiriyor. Haziran ayında genel gıda enflasyonu aylık %1,78, yıllık %68,2 arttı. Asgari ücrete ara zam yapılmaması, bu sorunu daha da büyütüyor. Toptancı hallerinde bazı ürünlerin fiyatları son bir yılda beşe katlanırken, dört kişilik bir ailenin günlük gıda harcamasında sebze ve meyvenin payı %26’yı aştı. Haziran ayı açlık sınırına göre bu tutar 168 lira. Bugün günlük asgari ücret ise 566 lira.
Üretici Fiyatlarından Raf Fiyatlarına
Cumhuriyet'ten Şehriban Kıraç'ın aktardığına göre, sebze ve meyve, üreticiden tüketiciye ulaşana kadar altı defa el değiştiriyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Hal Müdürlüğü'nün 19.07.2023 ve 19.07.2024 tarihleri arasındaki fiyat değişimlerine göre:
- Papaz eriği: %33 artışla 60 TL’den 80 TL’ye
- Elma: %25 artışla 20 TL’den 25 TL’ye
- Kayısı: %71 artışla 35 TL’den 60 TL’ye
- Vişne: %140 artışla 25 TL’den 60 TL’ye
- Maydanoz: %150 artışla 4 TL’den 10 TL’ye
- Sivri biber: %95 artışla 23 TL’den 45 TL’ye
- Domates: %40 artışla 25 TL’den 35 TL’ye
Sadece patatesin fiyatı 20 TL’den 15 TL’ye düşerken, soğanın fiyatı sabit kaldı.
Artan Üretim Maliyetleri
Türkiye'de mazot, gübre, ilaç, tohum ve yem gibi tarımsal girdilerin ithalatla sağlanması, dövizdeki artışa bağlı olarak fiyatların sürekli yükselmesine neden oluyor. TÜİK verilerine göre, tarımsal girdi fiyat endeksi mayısta %53,1 arttı, enerji grubundaki artış %75,4 oldu. Haziranda Devlet Su İşleri Sulama Birlikleri su bedeline %60-400 zam yaptı, sulamada kullanılan elektrik fiyatları ise %30 arttı. Uzmanlara göre, üretim maliyeti yükselen bir ürünün rafa düşük fiyatla gitmesi mümkün değil. Gıda fiyatlarının artmaya devam etmesi bekleniyor.
