On yıllardır gıda güvenliği krizlerini sınıflandıran küresel otoritenin yeni raporuna göre uzmanlar, kuzey Gazze Şeridi'nin bu ay içinde kıtlık koşullarıyla karşı karşıya kalacağını ve nüfusun yarısının ölümcül düzeyde açlık çekeceğini öngörüyor.
Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC) tarafından Pazartesi günü yayınlanan rapor, Mayıs ayı sonuna kadar bu ağır koşulların oluşacağı kuzey Gazze'deki 300 bin Filistinli sivil için kıtlığın 'yakın' olduğunu öngörüyor. Temmuz ortasına kadar ise Gazze'de 1.1 milyon kadar insan "aşırı gıda eksikliği" kaynaklı açlık, ölüm, yoksulluk ve akut yetersiz beslenme gibi krizlerle boğuşmak durumunda kalacak.
BM kuruluşları ve uluslararası yardım grupları tarafından 2004 yılında kurulan ve IPC olarak bilinen grup bugüne kadar sadece iki kez kıtlık sınıflandırması yaptı: 2011 yılında Somali'nin bazı bölgelerinde ve 2017 yılında Güney Sudan'ın bazı bölgelerinde. Bu ülkelerde nüfusun nispeten küçük bir kısmı grubun kıtlık koşulları için belirlediği kriterleri karşılıyordu. Gazze'de ise kritik tehdit altındaki kuzey bölgesinin sakinleri nüfusun yüzde 13'ünden fazlasını oluşturuyor.
Kıtlığın aşamaları
IPC'ye göre üç koşul oluştuğunda kıtlık meydana geliyor: Hanelerin en az yüzde 20'sinde aşırı yiyecek eksikliği vardır, çocukların en az yüzde 30'u akut yetersiz beslenmeden muzdariptir ve nihayet son koşulda da ölümler görülmeye başlanır ve her 10 bin kişi için en az iki yetişkin veya dört çocuk açlıktan veya yetersiz beslenmeye bağlı hastalıklardan hayatını kaybeder.
Raporda ilk şartın oluştuğu ve ikinci şarta da büyük olasılıkla ulaşıldığı kaydedildi. Grup, üçüncüsü olan yetersiz beslenmeye bağlı ölümler hakkında veri toplamanın savaş bölgesinde son derece zor olduğunu söyledi. Çocuklar arasındaki ölüm oranının yetişkinlere kıyasla daha yüksek göründüğü ancak bunun "kesin olarak tespit edilmesinin imkansız" olduğu belirtildi.
Gazze Sağlık Bakanlığı'na göre 23'ü çocuk olmak üzere en az 27 kişi yetersiz beslenme, susuzluk ve bebek maması eksikliği nedeniyle hayatını kaybetti.
Zaman tükeniyor
Dünya Gıda Programı'nın baş ekonomisti Arif Husain, Gazze'deki pek çok Filistinli için zamanın tükenmekte olduğunu söyledi. "İşte bu yüzden çocuklar ölüyor" diyen Husain "Eğer oraya giremezsek 20'li 30'lu değil yüzler ve binler halinde ölecekler" şeklinde konuştu.
İnsani krizler konusunda uzman olan ve kitlesel açlık hakkında bir kitap yazan Alex de Waal, Gazze'deki durumun eşi benzeri görülmemiş olduğunu söyledi.
Waal sözlerini şöyle sürdürdü: "Bu alanda çalışan hiçbirimiz daha önce böyle bir şey görmedik. Bu kesinlikle şok edici"
IPC akut gıda güvensizliğini minimalden felakete kadar beş aşamada sınıflandırıyor.
Gazze'deki 2,2 milyon insanın tamamı yetersiz besleniyor. Yaklaşık yüzde 40'ı dördüncü ya da acil durum aşamasında, aşırı gıda sıkıntısı çekiyor ve açlığa bağlı ölüm riski taşıyor. Yüzde 30'u ise en ağır aşamada, yani neredeyse hiç yiyecekleri yok ve kritik düzeyde açlık ve ölümle karşı karşıyalar.
Yeterli koşullar hala sağlanamadı
Aralık ayında grup, çatışmalar derhal durmaz ve bölgeye daha fazla insani yardım malzemesi girmezse altı ay içinde kıtlık yaşanabileceği uyarısında bulundu. Son raporda "O zamandan bu yana kıtlığı önlemek için gerekli koşullar yerine getirilmedi" denildi.
IPC bünyesinde raporun beslenme analizini inceleyen bir grup olan Kıtlık İnceleme Komitesi, acil bir ateşkes kararıyla kıtlığın önlenebileceğini paylaştı.
Açlık krizi insan kaynaklı ve durdurulabilir
BM Genel Sekreteri António Guterres, söz konusu raporun Gazze'deki siviller için sahadaki koşulların ne kadar dehşet verici olduğunu gösterir nitelikte olduğunu söyledi. Açlık krizinin "tamamen insan yapımı bir felaket olduğunu ve raporun bunun durdurulabileceğini açıkça ortaya koyduğunu" söyledi.
İsrail'in Hamas'a karşı başlattığı harekâtın üzerinden beş aydan fazla bir süre geçmesine rağmen uzmanlar, Gazze nüfusunun neredeyse tamamının gıda yardımına muhtaç olduğunu tahmin ediyor. İsrail, 7 Ekim'de Hamas öncülüğünde düzenlenen saldırıların hemen ardından insani yardım sevkiyatı üzerindeki kısıtlamaları hafifletti, ancak yardım grupları Gazze'ye ulaşan yardımın yeterli olmadığını söylüyor.
Filistinlilere destek veren BM kuruluşu UNRWA, Gazze'nin koşulların daha da kötüleşmesini önlemek için gerekli olan yardımın yalnızca bir kısmını alabildiğini söyledi. Bu yardımların çoğu da sınırı geçtiği yerden öteye gidemiyor.
Açlık bir savaş silahı olamaz
Avrupa Birliği'nin en üst düzey diplomatı Josep Borrell, İsrail'i "serbest, engelsiz ve güvenli insani yardım erişimine" izin vermeye çağırdı. Yaptığı açıklamada Borrell "Açlık bir savaş silahı olarak kullanılamaz" dedi.
İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, Borrell'in eleştirilerini reddederek, ülkenin hava, kara ve deniz yoluyla kapsamlı yardıma izin verdiğini söyledi.
