Maliye tarafından, 2024 Mart'ta beyan edilecek olan 2023 yılı kira gelirlerine ilişkin kira denetim çalışmalarına start verildi.
Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü ile Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nden alınan rakamlar karşılaştırılarak, kira geliri elde edebilme potansiyeline sahip yaklaşık 4,5 milyon konut, kiracı ve ev sahipliği gibi unsurlar kapsamında analiz edildi.
Ekonomim.com köşe yazarı Abdullah Tolu, bugünkü köşesinde kira geliri vergisini ve bu vergi ile ilgili yapılan çalışmaları kaleme aldı.
Abdullah Tolu, kira geliri elde edebilme potansiyeline sahip yaklaşık 4,5 milyon konutun, kiracı ve ev sahipliği yönünden analiz edildiğini ve şunların tespit edildiğini söyledi:
- Konutlarla mal sahiplerinin Mernis (ikametgah) adresleri karşılaştırılarak, ev adresi ile Mernis adresi aynı olanlar,
- Daha sonra konutlarda oturanlar ile bu konutların mülk sahipleri karşılaştırılarak, mal sahiplerinin anne ve babası, çocukları ile kardeşlerinin yaşadıkları konutlar,
- Kira gelirleri sebebiyle yıllık gelir vergisi beyannamesi verilen konutlar
düşülerek, yaklaşık 2 milyon konutun kira geliri elde edebilme potansiyeli bulunduğu.
Tolu, bu konutların içerisinde kaynanaların kirasız olarak oturdukları konutların da olduğunun altını çizdi.
"Şu an yürürlükte olan vergiler arasında "Kaynana Vergisi" diye bir vergi bulunmuyor. Ancak, adı tam olarak "Kaynana Vergisi" olmasa da, kaynanadan kaynaklanan bir vergi var!.. Bu duruma daha çok konutların kiraya verilmesi halinde karşılaşılıyor" ifadelerini kullanan Tolu, Prof. Dr. Şükrü Kızılot'un sahibi oldukları konutlarda kaynanalarını kira almadan oturtan gelin ve damatlara her sene beyan döneminde uyarıda bulunduğunu ve kitaplarından birisine “Kaynana Vergisi” ismini verdiğini söyledi.
KONUT, KİRA ALINMADAN KAYNANANIN KULLANIMINA BIRAKILABİLİR Mİ?
Abdullah Tolu, Maliye'nin söz konusu 2 milyon konuta tek tek giderek, kiralık olanları ve kimlerin oturduğunu belirleyeceğini söyledi. Bu kapsamda, Kiracılardan kira sözleşmesi, hangi tarihten itibaren kiraladıkları, kira bedeli ve ödemeyi nasıl yaptıklarına ilişkin bilgiler isteniyor.
Abdullah Tolu, sahip olunan konutun kira alınmadan (kirasız) kaynanaların kullanımına tahsis edilmesinin mümkün olduğuna dikkat çekti ve bunun aslında akraba olmanın bir gereği olduğunu dile getirdi.
Tolu, "Fakat kira alınmasa bile, kaynananın kullanımına bırakılan konutlar için gelir vergisi ödenmesi gerekli. Hemen şaşırmayın, bu yeni bir düzenleme değil, senelerdir yürürlükte. İşin enteresan yanı, bu husus, uygulamada en fazla unutulan konuların başında geliyor" dedi.
CEZASI DA VAR
Abdullah Tolu, konuya ilişkin açıklamasında "Vergi Hukukunda “ev kirasız, para faizsiz olmaz” kuralı geçerli. Bu kurala göre, sahip olunan konutlar kira alınmaksızın başkalarının kullanımına bırakılamıyor. Bunu önlemek için Gelir Vergisi Kanunu’nda “emsal kira bedeli” düzenlemesi yapılmış bulunuyor" ifadelerini kullandı ve buna göre bedelsiz şekilde başkalarının kullanımına bırakılan gayrimenkullerin emsal kira bedelinin bu gayrimenkullerin kirası sayıldığını dile getirdi.
Konutlarda emsal kira bedeli, konutun emlak vergisi değerinin yüzde 5’i şeklinde hesaplanıyor ve bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılan konutun emsal kira bedeli, bu evin kirası sayılıyor. Bu emsal kira üzerinde de vergilendiriyor.
Ancak, mülk sahiplerinin usul (anne-baba, büyükanne-büyükbaba), füruğ (çocuk, torun) veya kardeşlerinin ikametine bedelsiz şekilde tahsis edilecek konutlar için emsal kira bedelinin beyan edilmediğine ve gelir vergisi ödenmediğine vurgu yaptı.
“Emsal kira bedelinin uygulanmayacağı kişiler” arasında kaynanalar yer almıyor. Abdullah Tolu, "Bu nedenle, sahibi olunan konutun kaynananın kullanımına bedelsiz bırakılması halinde, bu konutun emsal kira bedeli üzerinden "kira alınıyormuş gibi" kira geliri beyan edilip gelir vergisi ödenmesi gerekli" diye konuştu.
Abdullah Tolu, konuya ilişkin "Örneğin; (A) şahsı, sahibi olduğu evi kira almadan annesine verirse gelir vergisi ödemeyecek, ancak kaynanasına tahsis ederse emsal kira bedeli üzerinden gelir vergisi ödemesi gerekecek. Aynı şey, (A) şahsının eşi olan gelin hanım için de geçerli sayılacak. Tapusu gelinin adına olan evde kaynana oturursa, gelin hanım emsal kira bedeli üzerinden gelir vergisi yani "Kaynana Vergisi" ödeyecek, kendi annesi yaşarsa gelir vergisi ödemeyecek." açıklamasında bulundu.
Yani, kaynana vergisi, evin sahiplik durumuna göre damat veya gelin tarafından ödenecek.
Sahibi olunan konutların amca, dayı, hala, teyze, yeğenin kullanımına bedelsiz bırakılması halinde de, bu konutların emsal kira bedeli üzerinden "kira alınıyormuş gibi" kira geliri beyan edilip gelir vergisi ödenmesinin gerektiğini aktaran Tolu, amca, dayı, hala, teyze, yeğen ve arkadaş vergilerinin de olduğunu belirtti.
Tolu, konuya ilişkin yazısını "Bu şekilde sahibi oldukları evlerde kira almadan kaynanalarını, amca, dayı, hala, teyze, yeğenlerini oturtanların, emsal kira bedeli üzerinden gelir vergisi ödemek zorunda olduklarını bilmelerinde fayda var. Bu atlanılacak bir şey değil, çünkü ciddi yaptırımları bulunuyor" ifadelerini kullanarak tamamladı.
